WINDKORENMOLEN "DE WIELEWAAL" (1857)

Home    Nieuws     Open dagen    Producten    Technische beschrijving    Historie    Brons

Andere Molens in West Maas en Waal      Verdwenen molens     Verwante Molens   Foto's

 

 

 

GESCHIEDENIS

 

De molen werd gebouwd in 1857 voor E. van der Zande, toen een jongen van 17 jaar(!). Deze Egidius van der Zande was afkomstig uit Boven-Leeuwen, waar zijn vader de standerdmolen bemaalde. Zijn vader Jacobus was op 27 augustus 1851 echter vroegtijdig overleden. Francis van de Koolwijk was voogd over Egidius en liet waarschijnlijk de nieuwe molen bouwen. Francis was eigenaar van de bierbrouwerij in Beneden Leeuwen, In 1859 overlijdt Jacobus, de oudste broer van Egedius die de molen in Boven-Leeuwen bemaalde. Hij werdt vervangen door Willem van Dieten, afkomstig uit het Brabantse Zeeland. Deze Willem trouwde in 1867 met een zus van Egidius, Everdina (Dien) van der Zande. Op dezelfde dag trouwde Egidius met Francina Johanna Elsen.Kort tevoren liet hij het nog bestaande molenhuis bouwen.

Op 14 maart 1868 kopen Egidius van der Zande en Willem van Dieten de molen van Francis van de Koolwijk. Later op 24 september 1870 werden de molens zakelijk gescheiden  en ruilden Egidius van der Zande en Willem van Dieten van molen: Willem ging naar de stenen molen en Egidius naar de standerdkast, omdat de laatste een nogal zwakke gezondheid had: hij was astmatisch en leed bovendien aan de gevolgen van polio. Nu was het gemaal op de standerdmolen aanzienlijk lichter dan op de stenen molen. Bovendien behoorde bij de standerdmolen ook een boerderij.

De standerdmolen waarbij ook een 'stoommolen' hoorde moest het veld ruimen toen de Eerste Wereldoorlog haar schaduwen vooruit begon te werpen. Het maalbedrijf werd evenwel voortgezet en groeide uit tot de meelfabriek 'De Waal', een der weinige consumptie maalderijen van ons land, waarvoor de basis gelegd werd met de standerdmolen aan het Boveneind in Leeuwen. Deze maalderij is nu echter geloten.

De stenen molen aan het Benedeneind zou na de sloop van de standerdmolen nog van een veelbewogen tijdvak kunnen spreken: enkele malen hing zijn voortbestaan aan een zijden draadje. Willem van Dieten werd opgevolgd door zijn zoon Sjaak,. maar die ging het zakelijk niet voor de wind. De molen kwam in 1924 onder de hamer en werd gemijnd door George Maas. Sjaak van Dieten vertrok nu naar Uden, waar hij de maalderij van een vrijgezelle oom, Hein van Dieten overnam.

George Maas was molenaar in Hernen, op de nog bestaande molen aldaar in de gemeente Bergharen. Hij kocht de molen voor zijn zoon Frans, toen een jongen van een jaar of twintig, die maar moest proberen om in Beneden-Leeuwen een eigen zaak op te bouwen. Dit mislukte helaas. Op de duur waren er, om het zo maar eens te zeggen ‘meer muizen in de molen dan zakken meel’. Toen in 1931 de molen verkocht werd, stond hij al een jaar stil. De nieuwe eigenaar, W. J. Loeffen kocht toen de molen met hetgeen erbij hoorde voor f 14.700. De familie Maas kwam er op deze manier nog aardig van af, want zij had ongeveer dezelfde som voor de molen betaald.

 

 

ww voor 1967.JPG (110469 bytes)

Loeffen slaagde er inderdaad in om de verlopen zaak nieuw leven in te blazen en dat ondanks de crisistijd. In de oorlogsjaren heeft de molen bijzonder veel gemalen, vooral in de winter 1944/1945 toen er geen brandstof meer was. Er werd toen in drie ploegendienst rond de klok gemalen en het is voorgekomen dat de zeilen drie weken lang niet opgerold zijn geweest. Leeuwen was toen al bevrijdt maar de overkant van de Waal nog niet. Zowel de Duitsers als de Amerikanen hebben enige keren op de molen geschoten zonder ernstige gevolgen. Alleen mist er nu nog een stukje van de askop ten gevolge van een Duitse granaat.

De windmolen bleef in bedrijf tot 1952 of 1953 en kwam tot stilstand na de aanschaf van een electromotor in 1948. De electromotor dreef via een drijfas op de eerste verdieping een 16der steenkoppel op de begane grond aan, alsmede een elevator, koekenbreker en mengketel. Later werd dit weer vervangen door de huidige 30-pk hamermolen. Van de begane grond tot de baliezolder werd  de molen ingericht tot mengvoederfabriek. De stilstaande molen raakte danig in verval en wel zo, dat op een kwade dag een heel stuk van de balie naar beneden kwam zetten. Gelukkig zonder verdere ongevallen te veroorzaken. Een ding was nu wel duidelijk geworden: zo kon het niet doorgaan met de molen, want er was geen enkele garantie, dat iets dergelijks weer zo goed zou aflopen. Zo kwamen nu restauratie besprekingen op gang, die ertoe leidden, dat de molen in 1967/1968 geheel gerestaureerd werd door Coppes uit Bergharen voor f67000,-. Voor dit bedrag werden nieuwe roeden gestoken, een nieuwe balie aangebracht, vier zolders vernieuwd enz. Het gaande werk bleek nog geheel in orde. De als het ware herboren molen kwam evenwel niet opnieuw tot leven in die zin, dat de molen weer in gebruik genomen werd. Alleen bij bijzondere gelegenheden werd de vang gelicht en dan zag men als vanouds het kruis draaien. In 1968 droeg W. J. Loeffen de molen over aan zijn zoon, M. M. Loeffen.

In 1984 is de heer Loeffen begonnen om met zijn indrukwekkend molen weer tarwe voor de bakkerij te gaan malen. Om niet geheel afhankelijk te zijn van de grillen van de wind, kocht hij een originele Brons-motor met een maalstoel. Het is een oudje uit 1916 en hij stond tot in de jaren vijftig in het gemaal van het waterschap ‘De Roode Til' bij het Groningse Noordbroek. Vandaar verhuisde hij naar de TH in Eindhoven om vervolgens naar Beneden-Leeuwen te gaan.

In 1989 heeft de heer Loeffen zijn bedrijf beendigd en sindsdien werd er vrij weinig met de molen gemalen. Sinds 1998 is de molen weer wekelijks draaiende te zien door de inzet van vrijwillige molenaars. In 2000 is de molen door de Gemeente West Maas en Waal overgenomen met het doel om hem opnieuw te restaureren. Dit is in 2002 gebeurd. In 2003 overleed dhr Loeffen onverwacht. Kort daarna is er een ingang voor bezoekers aan de Molenlaan gemaakt en heeft de molen een eigen elektriciteits- en wateraansluiting gekregen. In 2010 is de omloop vervangen. In 2013 is de molen geschilderd en zijn er reparaties aan de wieken gedaan.

 

Bronnen: "De Molenaar" nummer 19, 1984  mondelinge overlevering via M.M. Loeffen en Frans van der Zande alsmede onderzoek door Jos van Oijen

 

 

 

Send mail to dewielewaal@xs4all.nl with questions or comments about this web site.